نقش توانایی های ذهنی در موفقیت های ورزشی
دیباچه
استرس زیاد در ورزشکار اثرات منفی جسمی و روانی بر جای می گذارد و از توان و کارایی او می کاهد. در این حالت، ورزشکار سردرگم می شود، درباره نتیجه رقابت خود نگران میشود ، بیش از حد غرق جزییات اجرای خود و گرفتار ترس از اشتباه شده و در مییابد که باوجود تلاش برای تمرکز ، توان لازم را برای انجام رقابت ندارد. در ادامه با سلوچ همراه باشید.
نقش آمادگی ذهنی در موفقیت ورزشی
دکتر مجید چهارده چریک مسئول کمیته روانشناسی ورزشی هیأت پزشکی ورزشی استان فارس ضمن بیان مطلب فوق اظهار داشت: توجه به ابعاد کاربردی روانشناسی ورزش و نقش بخصوص آن در مدیریت استرس در صحنه رقابت اهمیت بسزایی دارد. مهارتهای روانی شناخته شده روانشناسی ورزش ابزار بسیار قدرتمند در پیروزی ورزشکاران به حساب میآیند و به همین دلیل تأکید روزافزونی بر آنها میشود. (نقش آمادگی ذهنی در موفقیت ورزشی)
وی چهار ویژگی ذهنی و مهارت روانی تأثیر گذار در موفقیت ورزشکاران را چنین بر شمرد:
● تمرکز:
تمرکز یک ویژگی روانی ، نوعی مهارت و حالتی از هشیاری است که در آن فرد تمام ذهن خود را معطوف به انجام شایسته و کامل کار خاصی میکند. اگر ورزشکار تمرکز مناسبی بر اجرا نداشته باشد، نمیتواند تواناییهای خود را به موقع و صورتی مؤثر در رسیدن به هدف، که همان اجرای بی عیب ،پیروزی بر حریف و یا کسب نهایت امتیاز است، بهکار گیرد. تمرکز در ورزشهای مختلف به شکل های متفاوتی دیده می شود:
تمرکز پایدار: در ورزشهای طولانی ازجمله : دوهای استقامت، دوچرخهسواری، تنیس و اسکواش. (نقش آمادگی ذهنی در موفقیت ورزشی)
تمرکز لحظهای و آنی: در ورزشهایی که مراحل اصلی اجرا کوتاه وسریع باشند، همچون: کریکت، گلف و تیراندازی.
تمرکز عمیق: در ورزشهای قدرتی و سرعتی همچون دوهای سرعت و اسکی مارپیچ .
عوامل متعدد و متفاوتی می توانند تمرکز ورزشکاران را مختل نمایند:
اضطراب و افکار منفی ورزشکار بویژه آنچه که ناشی از شهرت حریف ، ترس از باخت ، تفاوت امکانات و ابزار ، محیط نامانوس ، خستگی ، درد ،ترس از آسیب مجدد یا بیماری باشد…
تأثیر و مداخله رقیب یا سروصدای تماشاگران هنگام رقابت و یا حتی صحبتهای نابجای مربی در برخی لحظه های حساس در مسابقه. (نقش آمادگی ذهنی در موفقیت ورزشی)
برخی از راههای کسب تمرکز را می توان چنین بیان داشت:
در ابتدا لازم است ورزشکار بر راهها و روش های رسیدن به هدف نهایی خود تمرکز کند، مثلاً یک ژیمناست، لازم است بر مراحل شروع انجام مهارتهایی که میخواهد طیّ مسابقه انجام دهد، تمرکز کند.لذا استفاده از تصویرسازی ذهنی و تصور کردن خود در زمان اجرای حرکات در کسب این نوع تمرکز میتواند بسیار مفید باشد. (نقش آمادگی ذهنی در موفقیت ورزشی)
ورزشکار می بایست روزها قبل از مسابقه، شب قبل از مسابقه و حتّی در زمان قبل از مسابقه چندینبار آنچه را که طیّ مسابقه انجام خواهد داد، نه تنها بهصورت عملی اجرا کند بلکه در ذهن نیز تمرین کرده و به تصویر بکشد تا هماهنگی عصب عضله و تمرکز درونی وی تقویت شود. این امر کمک میکند تا بدن ورزشکار بهترین نتیجه را در زمان مقتضی کسب کند.
● اعتماد به نفس:
اعتمادبهنفس را بایستی باور یک فرد نسبت به تواناییهای خود دانست. ورزشکاری میتواند به هدف خود برسد که معتقد باشد میتواند به هدف خود برسد. حتّی اگر فرد توانایی رسیدن به هدف را داشته باشد اما اعتقاد به رسیدن به هدف در ذهن ، افکار و وجودش شکل نگرفته باشد، نمیتواند به هدف برسد. هنگامی که ورزشکار اعتمادبهنفس مناسبی داشته باشد، میتواند حتّی وقتی که کارها بهصورت دلخواه پیش نمیروند، روحیه ی خود را حفظ کند و با باور به توانایی های به اثبات رسیده اش کماکان برای پیروزی خود اشتیاق و تلاش داشته باشد. برای بهبود اعتمادبهنفس، ورزشکار میتواند از خودگفتاری مثبت،مرور رویدادها و نتایج دلپذیر گذشته و افتخاراتی که به سختی بدست آورده و آنچه کهدر انتظار بدست آوردنش ماه ها تلاش و تمرین کرده را، بویژه در قالب تصویرسازی ذهنی استفاده کند.
● کنترل هیجانات:
برای کنترل هیجانات ورزشکار لازم است که ابتدا بدانیم ورزشکار چه موقع و چرا دچار هیجانات میشود تا بتوانیم این هیجانات را در مسیر درست هدایت کنیم. هیجان های مضر که معمولاسبب کاهش عملکرد ورزشکار میشوند، عبارتاند از خشم و اضطراب و انگیختگی.
اضطراب و علام عمده جسمی و روانی آن ؛ علائم جسمی اضطراب عبارتاند از عرق سرد و لرز، حالت تهوع و دل پیچه پوست خمیری و زرد و … علائم روانی مربوط به اضطراب عبارتاند از نگرانی، افکار منفی و گیج بودن و فقدان تمرکز. (نقش آمادگی ذهنی در موفقیت ورزشی)
فنون و روشهای آرامشبخشی در کاهش و رفع اضطراب بسیار مفیدند. (نقش آمادگی ذهنی در موفقیت ورزشی)
هنگامی که ورزشکار خشمگین میشود، توجه و تمرکز او به سمت عامل ایجادکننده خشم معطوف و لذا از توجه و تمرکزش بر کار اصلی بشدت کاسته میشود، در این موقعیت، کارایی ورزشکار کاهش یافته و اعتمادبهنفس وی نیزاز بین میرود و به راحتی شکست میخورد. بنابراین آموزش روشهای کنترل خشم نیز میتواند کمک شایانی به ورزشکار بکند.
● پشتکار و تعهد ورزشی:
موفقیت و کارآیی ورزشکار به عوامل مختلفی بستگی دارد که برای کسب ، حفظ و توسعه ی آنها باید در ابتدا تلاش های ضروری توسط خود شخص ورزشکار و سپس اطرافیان او،بویژه مربی، خانواده و دوستانش صورت پذیرد. همچنین حمایتهای مادی و معنوی ( اجتماعی ،رسانه ای )انگیزه لازم برای حفظ تعهد ورزشکار به مسئولیتهایش را افزایش میدهد.
(نقش آمادگی ذهنی در موفقیت ورزشی)
مسئول کمیته روانشناسی ورزشی در پایان گفت:برخی از عللی که میتوانند تعهد پشتکار ورزشکار را تحلیل ببرندنیز عبارتاند از: عدم مشاهده پیشرفت ورزشی در میان مدت؛ آسیبهای ورزشی مکرر؛ فقدان امکانات و عدم حمایت کافی برای انجام ورزش مربوطه؛ تداوم حالت های اضطرابی مرتبط با ورزش و رقابت مربوطه در سطوح بالاـ لذا بسیاری از افراد بویژه مربی، دوستان، پزشک تیم و … میتوانند با دادن انرژی مثبت به ورزشکاران بهخصوص در دوران آسیبدیدگی، کارایی پایین و بیماری، انگیزه، پشتکار و تعهد آنان را حفظ و امیدشان را افزایش دهند و به این ترتیب مانع از ترک ورزش شوند.
به نظر شما آمادگی ذهنی چه تاثیری در عملکرد ورزشی ما می گذارد؟ آیا ورزشکاران موفقیت های خود را مرهون توانایی های ذهنی خود هستند؟ نظر شما چیست؟ تجربیات خود را با ما ودیگر سلوچی ها به اشتراک بگذارید.